Verslag van een gevangene. Een jonge vrouw, al maanden op zoek naar een baan. Ze solliciteerde zich suf en ja, uiteindelijk kon ze bij een bedrijf in Amsterdam op gesprek komen. Bingo! Na twee gesprekken werd ze aangenomen met een jaarcontract. Het was even wennen maar ze had het reuze naar haar zin. Ze moest veel op pad, reisde kriskras door het land, voerde veel gesprekken met potentiële klanten en behaalde goede resultaten. De boodschap aan het einde van het contract was niet vrolijk: tot onze spijt kunnen we uw contract niet verlengen.
Ze zat in zak en as, haar vriend ving haar op en pompte weer moed in haar. Kop op, je bent goed, je bent dynamisch, je wilt graag, er komt echt wel weer een job langs, maak je niet druk... Zij was zelf wat minder optimistisch maar pakte de sollicitatiedraad toch weer op. Op een goede zaterdagavond gingen ze naar een gezamenlijke vriend die uitbundig zijn verjaardag wilde vieren. In het feestgedruis werd ze aangesproken door ander feestvolk: leuk om je te zien, hoe gaat het met je, wat doe je tegenwoordig? Zonder aarzelen antwoordde ze: oh, ik heb een goede baan in Amsterdam, veel reizen, leuke gesprekken, echt een gouden job. Blije gezichten over en weer, de vriend in opperste verbazing. Op weg naar huis vroeg hij haar wat dat te verbeelden had. Hoezo? Ik ga echt niet vertellen dat ik geen baan meer heb, wat moeten ze wel niet denken?
Ook zij. Opgesloten in de gevangenis genaamd ‘Watmoetenzewelnietdenken’. Het is er overvol.
Een gevangenisverhaal uit mijn eigen leven. Eind jaren tachtig, midden in de hectiek van mijn scheiding. Deurwaarder op de stoep, mijn boeltje moest verkocht worden. Na wat onderhandelen op de dag van de openbare verkoop toch een deal gesloten, maar de publicatie had al in de krant gestaan. Toen ik ’s avonds van mijn werk thuiskwam stond de buurman op de stoep. Wat was hier aan de hand vanmiddag? Ik had geen idee. De buurman opgewonden: er stonden allemaal auto’s bij je huis, de meeste met aanhangwagentjes. Die hebben daar lange tijd gestaan, mensen liepen om je huis heen en uiteindelijk zijn ze weer vetrokken Wat was dat?
Ik kon mijn lach niet houden en vertelde hem hoe het allemaal kwam. Hij was boos. Of ik mijn zaken wat beter wilde regelen zodat zulke dingen niet meer zouden gebeuren. Het was een schande voor de buurt. Wat moeten ze wel niet denken?
Wat anderen denken, als je dat van belang vindt ben je de gevangene van je eigen bestaan. Je kan niet meer doen en laten wat je zelf wilt, je kunt niet meer zeggen wat je goeddunkt. Je bent voortdurende bezig om anderen om de tuin te leiden, om hun denken te manipuleren. Met maar een doel: als ze maar leuk over me denken. Je doen en laten wordt bepaald door jouw denken over het denken van anderen.
En je zou gelijk hebben dat je je van het denken van anderen iets aantrekt als je niet deugt. Als je anderen tilt, als je een zooi maakt van je leven en dan van anderen. Maar als dat niet het geval is? Als je een oprecht leven leidt, naar eer en geweten dingen zegt en doet, in wezen niets te verbergen hebt? Wat maakt het dan uit wat mensen van je denken? Waarschijnlijk denken ze niets dan goeds van je. En als dat niet zo is, is het niet jouw probleem maar dan van de ander. Iedereen is vrij om te denken wat hij wil, daar heb je niets over te zeggen. Het is ook niet van belang. Wat jij vindt van jezelf, dat telt, dat is de maatstaf.
Als je vrij wilt zijn, als je uit je gevangenis wilt, dan moet je goed in je eigen zak kijken. Daar zitten de sleutels. Jij bent de enige die jezelf kunt bevrijden. Met een gelukkiger leven als resultaat. Zeker weten.
Jan Jaap van Hoeckel