Heel zwart wit zou je kunnen zeggen dat we gedurende de opvoeding, zeg maar de eerste twintig jaar, onze kinderen van alles aan- en van alles afleren. Zodat ze uiteindelijk een beetje passen in ons beeld van wat goed en niet goed is en ze zich in de maatschappij staande kunnen houden. Zouden kinderen het ook zo ervaren, zijn ze er gelukkig mee zoals ze door hun ouders gevormd zijn? Veel jonge mensen vragen zich af wie ze werkelijk zijn, kijken naar de wereld en zien hoe imperfect die in elkaar zit. Kijken terug en worden geplaagd door onzekerheid over dat wat ze allemaal is bijgebracht. Ben ik gelukkig? De meesten zullen daar niet spontaan ja bij knikken.
Weer even zwart wit hebben jonge mensen de volgende fase in hun leven nodig, zeg maar de volgende twintig jaar, om terug te keren naar zichzelf. En dat is geen gemakkelijke klus. Veel van wat ze geleerd hebben kan beter weer overboord. En veel van wat ze hebben afgeleerd moet weer binnenboord gehaald worden. Dat is een lang en heftig proces. Velen kunnen dat ook niet goed opbrengen, lopen erin vast en zien geen andere uitweg dan het bouwen van een muur waarachter ze hun kwetsbaarheid kunnen beschermen.
Ouders en opvoeding, het is bekend dat veel van de problemen die mensen in hun leven ontmoeten daarmee een directe relatie hebben. Ouders doen iets niet goed in het leven van hun kind. Met onze manier van opvoeden zijn we kennelijk niet voldoende in staat om een kind evenwichtig, vrij en gelukkig aan de wereld terug te geven. De kwestie is niet of ouders hun best doen. De meeste ouders doen dat zeker, naar eer en geweten voeden ze hun kinderen op, ze halen het beste in zichzelf naar boven om de klus te klaren.
Het is niet makkelijk te doorgronden wat er nou precies misgaat bij het opvoeden. Het feit dat menig ouderpaar zo krampachtig vindt dat kinderen naar hen moeten luisteren is stellig een van de redenen. Veel volwassenen kunnen dat beamen en hebben dat aspect in hun opvoeding vaak gevoeld als een keurslijf. Wat is er mis mee als kinderen soms eigenzinnig hun eigen weg inslaan, dwars tegen de wens van hun ouders in? Als het al de verkeerde weg is loopt zo’n kind daarin natuurlijk vast en leert dankzij de eigen ervaring. Zelfs daarin kun je een kind begeleiden...
Anarchie? Nee hoor, gewoon een pleidooi voor de omgekeerde wereld: ouders moeten naar kinderen luisteren! Als ouders zou je bij jezelf te rade moeten gaan hoe je doet, hoe je beeld is van de ideale opvoeding en van een gelukkig kind. Je zou je bewust moeten zijn van je houding en jezelf oprecht vragen moeten stellen. Luister ik eigenlijk wel naar mijn kind? Stel ik me open voor de dingen die het zegt, denkt, voelt, die het graag wil? Leer ik van mijn kind, verzet ik de bakens door hetgeen mijn kind zegt, voelt en vindt? Gun ik mijn kind een stem in het gezin en de opvoeding?
Naar kinderen luisteren betekent dat je een bredere blik krijgt op de wereld. Door de ogen van een kind lijkt de wereld boeiender, mooier en aantrekkelijker dan de wereld zoals volwassenen die ervaren. Ook dat is de wereld! Kinderen hebben er recht op om niet alleen als kinderen gezien te worden, maar vooral ook als mensen van vlees en bloed, die kunnen denken, voelen, zich een mening kunnen vormen, en bepaalde dingen willen en niet willen.
Oprecht luisteren naar kinderen en evengoed ‘gehoorzaam’ zijn aan hen wil zeggen dat je ze serieus neemt en hecht aan een stevige band. Je gunt ze zo ruimte en stimuleert ze om een stukje eigen verantwoordelijkheid te dragen. Ik ben belangrijk, dat is wat je je kind laat voelen. Naar kinderen luisteren, je iets van de mening van kinderen aantrekken, levert een forse bijdrage aan hun geluk. En aan dat van jou, als ouder.
Jan Jaap van Hoeckel