En zo hobbelde het gesprek voort. ‘Opvoeden’ was op een gegeven moment het onderwerp. Iedereen had een mening, de man die zo goed met kritiek kon omgaan ook: kinderen hebben gewoon een harde hand nodig, niet van dat slappe gedoe..! Het gezelschap viel even stil, dit was wel heel erg fors. Maar met hardheid bereik je toch niks? Met liefde en zachtheid kom je toch een stuk verder? Wordt het niet eens tijd dat ouders hun kinderen niet meer zien als kinderen, maar als mensen? Als je beter naar kinderen luistert dan heb je echt geen harde hand nodig... Kritische noten, niemand was het met hem eens. Hij verweerde zich heftig, zijn standpunt schoof geen millimeter op. Tien minuten later had hij er genoeg van. Jongens hou op, kijk eens naar de jeugd van tegenwoordig, ze doen maar wat. Mijn kinderen luisteren tenminste naar mij!
Ik kan heel goed tegen kritiek... De praktijk bleek al snel anders.
Hoe kunnen die anderen het zo fout zien, iedereen begrijpt toch dat je met een harde opvoedershand sterke kinderen krijgt, die beseffen dat er grenzen zijn. Kinderen die eerbied hebben voor hun ouders. Nee, dat zei hij niet, maar hij dacht het wel.
Kritiek is niet altijd even makkelijk, dat is waar. Je bent toe aan een beslissing, je hebt er goed over nagedacht, zegt een vriend doodleuk dat het misschien niet zo verstandig is. En komt ook nog met argumenten. Pfff, moet je weer opnieuw gaan denken. Je ventileert je mening over iets, vindt je partner het ineens nodig om je daarop aan te spreken: Zou je niet eens...
Kritiek wordt vaak gezien als een aanval, een afkeuring. En het wordt vooral gevoeld als iets dat tegen je persoon is gericht. Je zegt iets of vindt iets en de ander is het niet met je eens, dan valt hij of zij je af. Jij deugt niet! In de meeste gevallen laat je gevoel je danig in de steek. Je hebt gelijk als de kritiek uit een boosaardig hart komt, dan is het waarschijnlijk de bedoeling je een kopje kleiner te maken. Maar kritiek uit een goed hart, van iemand die je dierbaar is, die je graag mag, met wie je je verwant voelt, die is nooit tegen je persoon gericht. Slechts je beslissing, je mening, je idee wordt ter discussie gesteld.
Wij hebben de neiging om ons te omringen met mensen die het met ons eens zijn. Heerlijk en makkelijk. Dat doe je goed, prima gedacht, precies wat je zegt, goed idee... Hoe heerlijk om dat te horen. Maar met alleen ja-knikkers om je heen weet je zeker dat het mis gaat. Dat zie je op alle niveaus: bij overheden, in zaken, maar ook in gezinnen, bij partners, bij individuen... Juist kritische nee-knikkers om je heen - met een goed hart, dat wel - brengen je zoveel verder.
Kritiek is van groot belang. Kritiek op je denken, doen en zeggen geeft je de mogelijkheid om nog genuanceerder met je zelf en je denkbeelden om te gaan. Kritiek kan je helpen een betere beslissing te nemen. Om dingen die je wilt doen juist niet te doen. En andersom. Kritiek maakt je rijker en wijzer. Gefundeerde kritiek hoeft niet per se je kijk op de dingen te veranderen, daar is-ie ook niet altijd voor bedoeld. Het gaat erom dat je nuances krijgt aangereikt, dat je dingen in breder perspectief kunt zien.
Tegen kritiek kunnen is een eerste stap, de volgende is: ik wil graag kritiek. Aan de mensen om je heen duidelijk maken dat je kritische kanttekeningen ten allen tijde op prijs stelt. En dat je echt luistert en er zeker iets mee doet.
Ik hou van kritiek. Met die houding lever je een prachtige bijdrage aan je geluk.
Hoe sta jij tegenover kritiek? Wat zijn je ervaringen? Het zou fijn zijn als je zou willen reageren op deze column.
Jan Jaap van Hoeckel