Ons leven is als een Ganzenbordspel. In een gemeenschap spelen we allemaal onze rol, en zolang je de spelregels begrijpt en ook naleeft kun je zonder te veel problemen ver komen. Dat geldt voor alle gemeenschappen, groot en klein, dus net zo goed voor gezinnen met partners al dan niet met kinderen. Maar vooral daar zijn goede, heldere spelregels vaak ver te zoeken. Niet in alle gevallen hoeft dat voor problemen te zorgen. Maar het risico dat een van de spelers het hele spel een beetje naar zijn (of haar) hand wenst te zetten en de anderen zich daar groen en geel aan ergeren, is levensgroot. En als je dan de spelregels niet even uit de doos kunt halen, wat dan?
Mijn man doet nooit wat, ik sta overal alleen voor. Ik ben altijd degene die de kinderen naar school moet brengen. Zij gaat nóóit mee als ik naar mijn ouders ga. Nooit zal zij een hand uitsteken als ik in de tuin werk! Hij heeft nog nooit de afwas gedaan! Nooit ruimen de kinderen hun kamer op. Mijn vader zit altijd over mijn haren te zeuren!
Verzuchtingen die iedereen herkent. Uit de naaste omgeving of binnen het eigen gezin. Veel mannen, vrouwen en kinderen klagen wat af over elkaar. Dat krijg je als iedereen in een gezin zijn eigen spelregels hanteert. Ze worden niet eens uitgesproken, nee ze zijn opgeslagen in het eigen hoofd en komen te pas en te onpas naar buiten. Wat voor veel wrevel, onmacht en gekissebis zorgt. Onvermijdelijk levert dat veel slijtage op, relaties worden er niet vrolijker op...
Een gesprek met een jonge vrouw, nog maar kort samenwonend met de liefde van haar leven. Op mijn vraag of ze al eens gesproken hadden over spelregels, keek ze me aan van hoezo? Nee hoor, dat was helemaal niet nodig, ach ja, hij was zus en zij was zo, dat accepteerde ze. Natuurlijk deed hij dingen waarvan zij dacht moet dat nou? Of: het zou wel fijn zijn als je even een handje zou helpen. Maar ach, dat zal ook andersom wel zo zijn. Nee hoor, ze hadden echt geen spelregels nodig, het ging allemaal vanzelf.
In het begin van alle relaties loopt bijna alles van een leien dakje en zijn we zeer tolerant wat betreft het gedrag van de ander. De tolerantiegrens staat op 100%. Maar dat blijft-ie niet. De mantel der liefde blijkt in de praktijk uiteindelijk toch niet groot genoeg om al het ongenoegen te bedekken. Erger nog, mantels der liefde die je veel gebruikt moet je ook vaak wassen, krimp is onvermijdelijk. Er komt een moment dat je er nauwelijks meer iets mee kunt bedekken. Alsnog is het tijd voor spelregels.
In veel gevallen is het dan eigenlijk al te laat. Waarom moet ineens alles anders als het zo lang kennelijk goed was, vraag de ‘beklaagde’ zich af? Je hebt er nooit over geklaagd en nou ineens doe ik alles verkeerd!? Niet onlogisch, dat commentaar.
Goede, heldere spelregels zijn de smeerolie van een samenleving, ook van een gezin. Ze houden de machinerie soepel draaiende en bieden een aardige zekerheid van een lang leven. Nee, ik bedoel niet dat een gezin, een huishouden in een strak keurslijf geperst moet worden waardoor elke creativiteit gedood wordt. Integendeel.
Bij het opstellen van spelregels horen naar mijn mening liefde en respect. Het zou goed zijn dat ze door iedereen ten volle worden aanvaardt en dat iedereen binnen die regels zichzelf kan zijn en zichzelf kan ontplooien. En bouw vooral ruimte in voor verandering. Geef elkaar de ruimte om bij tijd en wijle een of meerdere regels ter discussie te stellen. Omstandigheden veranderen, behoefte veranderen, mensen veranderen... dus ook spelregels hebben elasticiteit nodig.
Laat eens weten hoe je hier tegenover staat? Hoe het bij jou en jullie gaat? Wat volgens jou eventueel nog beter werkt? Hieronder kun je reageren.
Jan Jaap van Hoeckel